1-ci tip şəkərli diabet, insulin hormonlarının çatışmazlığı nəticəsində ortaya çıxır. Bu vəziyyət, adətən uşaqlıq və gənclik dövrlərində başladığı üçün “Juvenil diabet” olaraq da bilinir.
Karbohidratlar, zülallar və yağlar bədənimizin əsas enerji ehtiyacını təmin edən təməl qida maddələridir.
Qlükoza adlanan sadə şəkərlər isə sorula bilmək üçün ən kiçik hissəciklərə ayrılan qida maddələrinin ən mühümüdür. Qlükoza, başda beyin olmaqla bədəndəki bütün orqanların əsas qida mənbəyidir.
Bədən, mədənin arxa hissəsində yerləşən mədəaltı vəzin ifraz etdiyi bir hormonun köməyi ilə qlükozanı istifadə edir. Bu hormon insulin olaraq bilinir. İnsulinin bədəndə öz-özünə istehsal edilməməsi vəziyyətində isə qəbul edilən qidalardan enerji təmin edilə bilməz.
1-ci tip şəkərli diabet vəziyyəti, mədəaltı vəzidə yerləşən və insulin istehsal edən beta hüceyrələrinin autoimmun mənşəli bir problem nəticəsində zədələnməsi ilə ortaya çıxır. Bu vəziyyəti yaşayan şəxslərin mütləq insulin çatışmazlığı vardır.
Bu səbəbdən bu şəxslərin ömür boyu inyeksiya yolu ilə kənardan insulin hormonu qəbul etmələri lazımdır. Tip 1 diabet, buna görə də İnsulindən Asılı Diabet olaraq da bilinir.
Tip 1 diabetin rastgəlmə tezliyi ölkələr arasında fərqlilik göstərir. Hər il 15 yaşdan kiçik olan 100.000 uşaqdan 42-də diabet görülür. Bu vəziyyətə şimal ölkələrində daha tez-tez rast gəlinir.
Aşağıdakı vəziyyətlər Tip 1 diabetdə ən çox görülən əlamətlərdir:
Tip 1 diabetin dəqiq bir səbəbi yoxdur. Ancaq bu vəziyyətə genetik meyli olan şəxslərdə tip 1 diabet daha tez-tez görülür.
Bu vəziyyət adətən virus infeksiyaları, stress və ya travma kimi vəziyyətlərdən sonra tətiklənir. Bu da tip 1 diabetin ortaya çıxmasına səbəb olur.
Buna, insulin hormonunun istehsal edildiyi yer olan mədəaltı vəzidəki beta hüceyrələrinin, autoimmun bir proses nəticəsində tamamilə məhv olması səbəb olur.
Beta hüceyrələrinin məhv olması nəticəsində insulin hormonu istehsal edilə bilməz. Bu səbəblə tip 1 diabeti olan şəxslərdə insulin hormonu yoxdur.
Aclıq qan qlükozasının iki dəfə olmaqla 126 mq/dl və üzərində təsbit edilməsi vəziyyətində diaqnoz qoyula bilər. Təsadüfi qan şəkərinin iki dəfə 200 mq/dl üzərində olması ilə də diaqnoz qoymaq mümkündür.
Tip 1 diabet müalicəsi üçün insulin inyeksiyası mütləqdir. Bu bir seçim deyil, uğurlu bir müalicə üçün zərurətdir. İnsulin inyeksiyası ilə yanaşı, müalicədə sağlam qidalanma və nizamlı idman mühüm yer tutur.
Şəxsin vəziyyətlə bağlı təhsil alması da vacibdir. Şəxsin ideal qan şəkəri səviyyəsini təmin etməsi üçün gün boyu özünə diqqət etməsi lazımdır. Sağlam bir həyat üçün bütün bunların ömür boyu diqqətlə davam etdirilməsi şərtdir.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
Endokrinoloq həkim Dr. Günel Rəcəbova endokrinoloji xəstəliklərin müasir üsullarla müayinə və müalicəsini həyata keçirir.