Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
Hamiləlik diabeti, hamiləlik öncəsi qan şəkəri normal səviyyədə olan qadınların hamiləlik dövründə ananın sağlamlığını mənfi şəkildə təsir edən qan şəkərinin yüksəlməsidir.
Qan şəkəri doğuşdan sonra normal səviyyəyə qayıda bilər, lakin bəzi hallarda ana namizədləri doğuşdan sonrakı dövrlərdə tip 2 diabetə daha meyilli ola bilərlər.
Hamiləlik şəkəri yüksək çıxanlar üçün sağlam qidalanma, mütəxəssis tərəfindən tövsiyə edilən idman və lazım gələrsə tibbi müalicə ilə qan şəkəri nəzarət altına alına bilər.
Hamiləlik diabeti (gestasional diabet), hamiləlik öncəsi şəkər xəstəsi olmayıb diaqnozu ilk dəfə hamiləlikdə qoyulan şəkər xəstəliyidir.
Hamiləlik diabeti, hamiləlik dövründə ən çox görülən ağırlaşmalardan biri olub səbəbi tam olaraq bilinməməklə bərabər, azalmış insulin həssaslığı və yetersiz insulin ifrazından məsul amillərin bir araya gəlməsindən yaranmaqdadır.
Piylənmə, yetersiz fiziki aktivlik, nəzarətsiz karbohidrat istehlakı, doymuş və trans yağ turşuları, emal edilmiş məhsulların həddən artıq istehlakı hamiləlikdə şəkəri yüksəldən əsas səbəbləridir.
Bununla bərabər genetik və ətraf mühit amillərinin də hamiləlikdə şəkərin yaranmasında təsirləri vardır. Hamilə qalmağı planlaşdıran qadınların hamiləlik öncəsi bədən çəkisinin ideal aralıqda olmasına və hamiləlik dövründə artıq çəki artımı olmamasına diqqət edilməsi tövsiyə olunur.
Hamiləlik diabeti qan və sidik testi edilərək diaqnoz qoyulmaqdadır. Ancaq bəzi hamilələrdə qan şəkəri səviyyəsi yüksələndə (hiperqlisemiya) əlamətlərə səbəb ola bilər.
Hamiləlik şəkəri əlamətləri bu şəkildə sıralana bilər:
Hamiləlikdə şəkər əlamətləri yaşanması halında hamilənin həkimə görünməsi tövsiyə olunur.
Hestasion diabet adətən hamiləliyin 24-cü həftəsində inkişaf edir. Hamiləliyin 24-cü və 28-ci həftələri arasında hamiləlik şəkər testi edilməsi son dərəcə vacibdir.
Ana və körpənin sağlamlığını qorumaq məqsədi ilə hamiləlik şəkəri testi etdirilməsi tövsiyə edilir. Hamilənin özündə və ya ailə tarixçəsində tip 1 və tip 2 diabet varsa hamiləliyin erkən dövrlərində həkim nəzarətində hamiləliyin irəliləməsi təmin edilməlidir.
Bu vəziyyət həm ana, həm də körpə üçün son dərəcə vacibdir.
Buna bağlı olaraq hestasion diabet risk altında olan qadınlar bu şəkildə sıralana bilər:
Hamiləlik dövründə hamiləlik şəkərinin müntəzəm aralıqlarla ölçülməsi ana və körpə sağlamlığı üçün son dərəcə vacibdir.
Qan şəkərinin 250 mg/dl üstü olan hamilədə körpənin erkən doğum riski arta bilər. Bununla bərabər hamiləlikdə şəkər yüksəlməsi halında körpədə sarılıq, iri olaraq doğulması, çətin tənəffüsün olması, şəkər düşüklüyü, kalsium düşüklüyü və doğuşdan ürək narahatlığı görülə bilər.
Buna bağlı olaraq üç aylıq qan şəkərinin (HbA1C) 8-in üstündə olması halında körpənin düşməsinə ya da körpənin əlil olaraq doğulmasına səbəb ola bilər. hestasion diabet diaqnozu qoyulan ananın müntəzəm aralıqlarla həkimə görünməsi tövsiyə olunur.
Qidalanma və gündəlik edilməsi tövsiyə olunan fiziki aktivlik vəziyyəti mütəxəssislər tərəfindən tənzimlənməlidir.
Diabet tamamilə qarşısı alına bilməz, ancaq riski azaltmaq üçün tədbirlər görülə bilər. Hamiləlik dövründə mütəxəssislər tərəfindən tənzimlənmiş sağlam qidalanma və müntəzəm idman ilə hamiləlik diabeti inkişaf riski azaldıla bilər.
Hamiləlik diabeti anaya və körpəyə zərər verə biləcəyindən müalicəyə tez bir şəkildə başlanılması lazımdır.
Hestasion diabet müalicəsi, qan şəkəri səviyyələrini, hamiləlik diabeti olmayan hamilə qadınlarınkı ilə bərabər tutmağı məqsəd edir.
Müalicə hər zaman şəxsə xüsusi yemək planlarını və fiziki aktivliyi, gündəlik qan şəkəri testi hətta lazım gələrsə insulin inyeksiyalarını əhatə etməkdədir.
Qan şəkərinin gündəlik olaraq test edilməsi lazımdır. Amerika Diabet Dərnəyi hamiləlik əsnasında hamiləlik diabeti inkişaf edən qadınlar üçün aşağıdakı aralıqları tövsiyə edir. Bu vəziyyət şəxsdən şəxsə dəyişə bilər.
Hamiləlik diabeti diaqnozu qoyulması halında, müalicənin lazımi şəkildə tətbiq edilə bilməsi üçün həkimin, tibb bacısı təhsilçisinin və səhiyyə qrupunun digər üzvlərinin köməyinə ehtiyac olacaqdır. Gestasional diabetdə edilən uyğun müalicə körpənin çox kilolu olmamasına və erkən doğum riskinin azaldılmasına kömək edir.
Müalicə planına bağlı qalaraq sağlam bir hamiləlik dövrü və doğuş təmin edilir, həmçinin körpənin gələcəkdə pis sağlamlıq vəziyyətlərindən qorunmasına kömək edə bilər. Hamiləlik diabeti ana və körpə sağlamlığını mənfi təsir edə biləcək bir vəziyyətdir. Hamiləlik şəkəri yüksək olan hamilələr səhiyyə qrupları tərəfindən nəzarət altına alınaraq yüksək olan qan şəkəri səviyyəsi ideal aralığa qədər endirilməlidir.
Bu vəziyyətdə ana özü və körpəsinin sağlamlığı üçün müntəzəm aralıqlarla qan şəkəri səviyyəsini izləyib, səhiyyə işçilərinin uyğun gördüyü prosedura görə irəliləməlidir.
Hestasion diabet adətən hamiləlikdən sonra yox olur. Ancaq bir dəfə hamiləlik diabeti keçirildisə, gələcəkdəki hamiləliklərdə diabetin təkrar ortaya çıxma ehtimalı ola bilər. Ancaq az sayda qadında hamiləlik tip 1 və ya tip 2 diabeti ortaya çıxarır.
Bu qadınların hamiləlik diabeti olub olmadığını və ya diabetliləri hamiləlik əsnasında yeni göstərməyə başlayıb başlamadıqlarını söyləmək çətindir, ancaq hamiləlikdən sonra diabet müalicəsinə davam etmələri lazım olacaqdır. Adətən hamiləlik dövründə qan şəkəri yüksək olan qadınların doğuşdan sonrasında tip 2 diabetli olma riski artmaqdadır.
Hamiləlik diabeti olan qadınların doğuşdan sonrasında da müntəzəm aralıqlarla insulin müqavimətinin və qan şəkərinin nəzarəti edilməsi tövsiyə olunur.
İdeal bədən çəkisinin %20 üzərində olması vəziyyətində mütəxəssislər tərəfindən müdaxilə edilməsi lazımdır. Bir neçə kilo vermək belə tip 2 diabet riskini azaldacaqdır.
Doğum etdikdən sonra hormon səviyyələrinin normala döndüyündə qan şəkəri səviyyələrində düşüş müşahidə olunur. Pəhriz və idman diabet riskini azaltmasına kömək edə bilər. Səhiyyə mütəxəssisiniz, diabeti izləmək üçün hamiləlikdən sonra hər altı ilə 12 həftədə bir qan şəkəri testlərini tövsiyə edə bilər.
Təzə meyvə və tərəvəzlər də daxil olmaqla müxtəlif yeməklər istehlak etmək, yağ qəbulunu gündəlik kaloriyanın %30-u və ya daha azı ilə məhdudlaşdırmaq və porsiya miqdarına diqqət etmək kimi sadə gündəlik qidalanma modeli tətbiq edilə bilər.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
Endokrinoloq Dr. Günel Rəcəbova endokrinoloji xəstəliklərin müasir üsullarla müayinə və müalicəsini həyata keçirir.