Arıqlama iynəsi, çəki itkisini təşviq etmək məqsədilə istifadə olunan inyeksiya şəklində dərmanlardır. Adətən GLP-1 (qlükaqona bənzər peptid-1) analoqları kimi tanınan bu dərmanlar, orqanizmin təbii GLP-1 hormonunu təqlid edir.
GLP-1 hormonları mədəaltı vəzinin insulin istehsalını artıraraq və iştahanı azaldaraq çəki itkisinə dəstək olur. Saxenda və Ozempic bu kateqoriyadakı ən populyar dərmanlardandır.
Arıqlama iynələri GLP-1 hormonunun təsirlərini təqlid edərək fəaliyyət göstərir. Bu hormonlar yeməkdən sonra mədəaltı vəzinin daha çox insulin ifraz etməsini təmin edir və bu da qan şəkərinin səviyyəsinin aşağı düşməsinə kömək edir.
Həmçinin, mədənin boşalmasını ləngidərək toxluq hissini artırır və iştahanı azaldır. Bu mexanizmlər çəki itkisini dəstəkləyir.
Qan Şəkərinə Nəzarət: GLP-1 analoqları xüsusilə diabetli xəstələrdə qan şəkərinin səviyyəsini effektiv şəkildə aşağı salır.
Çəki İtkisi: İştahanı azaldaraq və toxluq hissini artıraraq arıqlamağa kömək edir.
Ürək Sağlamlığı: Ürək-damar xəstəlikləri riskini azalda bilər.
Arıqlama iynələri ilə əldə edilən çəki itkisi hər kəsdə fərqli olur. Klinik tədqiqatlarda Saxenda və Ozempic kimi dərmanların 6-12 ay ərzində başlanğıc bədən çəkisinin 5-10%-i qədər arıqlama təmin etdiyi göstərilmişdir.
Bu, məsələn, 100 kq çəkisi olan bir şəxsin 5-10 kq arıqlaya biləcəyi deməkdir. Ancaq bəzi şəxslərdə bu rəqəm daha çox ola bilər.
Arıqlama iynələri adətən orqanizm tərəfindən yaxşı qəbul edilir, lakin bəzi əlavə yan təsirləri ortaya çıxa bilər. Saxenda və Ozempic-in yayılmış və ciddi yan təsirləri bunlardır:
Ürəkbulanma: Ən çox rast gəlinən əlavə təsirdir və adətən müalicənin ilk həftələrində daha qabarıq ola bilər.
Qusma: Ürəkbulanma ilə birlikdə görülə bilər.
İshal (Diareya): Həzm sistemi pozğunluqları arasında yayğındır.
Qəbizlik: Həzm sistemindəki dəyişikliklərə bağlı olaraq yarana bilər.
Baş ağrısı: Bəzi xəstələrdə baş ağrıları görülə bilər.
İştahanın azalması: Dərman iştahanı azaldaraq çəki itkisini təşviq edir.
Ürəkbulanma: Ən çox rast gəlinən əlavə təsirlərdən biridir.
Qusma: Ürəkbulanma ilə birlikdə görülə bilər.
İshal (Diareya): Həzm sistemi ilə bağlı əlavə təsirlər arasında yayğındır.
Qəbizlik: Həzm sistemindəki dəyişikliklərə bağlı olaraq yarana bilər.
Qarın ağrısı: Bəzi xəstələrdə qarın nahiyəsində narahatlıq hissi yarana bilər.
Baş ağrısı: Ortaya çıxa bilər.
Ürəkbulanma və Qusma: Adətən yeməkdən sonra ürəkbulanma hissi, tez-tez qusma tutmaları.
Həzm Sistemi Problemləri: Tez-tez ishal və ya qəbizlik, qarın ağrısı.
Baş ağrısı: Davamlı və ya təkrarlanan baş ağrıları.
Pankreatit: Qarın nahiyəsinin yuxarı hissəsində şiddətli və davamlı ağrı, xüsusilə kürəyə yayılan ağrı, ürəkbulanma və qusma.
Öd kisəsi problemləri: Qarın nahiyəsində, xüsusilə sağ yuxarı hissədə ani və şiddətli ağrı, qızdırma, dəridə və gözlərdə saralma.
Böyrək problemləri: Sidik miqdarında nəzərəçarpacaq dərəcədə azalma, ayaqlarda və topuqlarda şişkinlik.
Allergik reaksiyalar: Dəridə səpgi, qaşınma, üz, dodaq, dil və ya boğazda şişkinlik, nəfəs almaqda çətinlik.
Tiroid problemləri: Boyunda şişkinlik, udqunma çətinliyi, səs batıqlığı, nəfəs darlığı.
Arıqlama iynələri arıqlama prosesinə dəstək olmaq üçün istifadə edilən təsirli bir müalicə seçimidir.
Xüsusilə aşağıdakı qruplar üçün uyğun bir seçim ola bilər:
Piylənmədən Əziyyət Çəkən Şəxslər Arıqlama iynələri, bədən kütlə indeksi (BKİ) 30 kq/m² və ya daha yüksək olan insanlar üçün uyğun bir seçim ola bilər. Bu insanlarda çəki itkisi ümumi sağlamlıq vəziyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra bilər.
Metabolik Problemləri Olanlar Tip 2 diabet, yüksək qan şəkəri səviyyələri, yüksək təzyiq kimi metabolik problemləri olan şəxslər, arıqlama iynələrinin təmin edə biləcəyi qan şəkərinin tənzimlənməsi və çəki itkisi üstünlüklərindən faydalana bilərlər.
Pəhriz və İdmanla Uğur Qazana Bilməyənlər Pəhriz və idman proqramlarına baxmayaraq arıqlaya bilməyən və ya bu proqramlara uyğunlaşmaqda çətinlik çəkən şəxslər üçün arıqlama iynələri təsirli bir seçim ola bilər. Bu dərmanlar pəhriz və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə birlikdə istifadə edildikdə daha uğurlu nəticələr verə bilər.
Əlavə Sağlamlıq Problemləri Olanlar Artıq çəkinin səbəb olduğu və ya ağırlaşdırdığı əlavə sağlamlıq problemləri (məsələn, oynaq xəstəlikləri, yuxu apnesi kimi) olan şəxslər, simptomların yaxşılaşdırılması üçün arıqlama iynələrini nəzərdən keçirə bilərlər
Hamiləlik və Südvermə Dövrü: Hamiləlik və ya südvermə dövründə olanlar üçün arıqlama iynələri adətən tövsiyə edilmir. Bu dövrlərdə dərman istifadəsi ana və körpənin sağlamlığı üçün risk yarada bilər.
Allergiya: GLP-1 analoqlarına və ya tərkibindəki digər komponentlərə qarşı məlum allergiyası və ya həssaslığı olanlar bu dərmanları istifadə etməməlidirlər.
Pankreatit Keçmişi: Daha əvvəl pankreatit (mədəaltı vəzinin iltihabı) keçirmiş şəxslər bu cür dərmanların istifadəsindən çəkinməlidirlər, çünki bu vəziyyətin təkrarlanma riski səbəbindən ehtiyatlı olmaq lazımdır.
Öd kisəsi problemləri: Öd kisəsi xəstəliyi və ya öd daşı olan şəxslər, bəzi GLP-1 analoqları ilə əlaqəli öd kisəsi problemləri riski səbəbindən ehtiyatlı olmalı və ya bu dərmanları istifadə etməməlidirlər.
Ciddi Böyrək Problemləri: Böyrək funksiyaları ciddi şəkildə pozulmuş olanlar bu dərmanları istifadə etməzdən əvvəl həkimləri ilə danışmalıdırlar, çünki bəzi GLP-1 analoqları böyrəklərə təsir göstərə bilər.
Bu səbəblərə görə, arıqlama iynələrindən istifadə etməzdən əvvəl bir həkim endorkinoloq ilə məsləhətləşmək vacibdir. Hər bir fərdin sağlamlıq keçmişi və mövcud vəziyyəti fərqli olduğundan, uyğun müalicə seçimləri fərdi olaraq təyin edilməlidir.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
Endokrinoloq həkim Dr. Günel Rəcəbova endokrinoloji xəstəliklərin müasir üsullarla müayinə və müalicəsini həyata keçirir.