Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
Diabetik retinopatiya, diabet xəstəliyinin gözlər üzərində yaratdığı ciddi sağlamlıq problemidir. Gözün arxasındakı retinadakı damarların zədələnməsi ilə ortaya çıxır. Həmçinin zamanla görmə itkisinə səbəb ola bilər.
Diabeti olan şəxslərin mütəmadi göz yoxlamalarını apardırması bu vəziyyəti erkən diaqnoz etmək üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Xoşbəxtlikdən diabetik retinopatiya müalicə edilə bilən xəstəlikdir və uyğun müalicə üsulları ilə görmə itkisi riski azaldıla bilər.
Diabetik retinopati xəstəliyi üçün risk qrupunda olan şəxslər aşağıdakı kimidir:
Diabetik retinopati əlamətləri adətən erkən dövrdə aydın deyil.
Lakin xəstəlik mərhələ olaraq irəlilədikdə şəxsdə:
Bu əlamətlərdən biri və ya bir neçəsi ortaya çıxdıqda vaxt itirmədən göz həkiminə müraciət etmək vacibdir.
Diabetik retinopatiya diabetin uzunmüddətli görlərə verdiyi zərərlərdən biridir. Diabet başladıqdan təxminən 5 il sonra gözün arxasındakı ilk lezyonlar əmələ gəlməyə başlayır.
Lakin Tip 2 diabet fərq edilmədən illərə davam edə biləcəyi üçün diaqnoz qoyulduqda dərhal göz müayinəsi aparılmalıdır.
Bu sahədə aparılan tədqiqatlar tip 2 diabetli xəstələrin 20%-ində diaqnoz anında diabetik retinopati ola biləcəyini göstərir.
Tip 1 diabet isə adətən uşaqlıq dövründə başlayır və diaqnoz adətən xəstəliyin ilk zamanlarında qoyulur. 10 yaşından yuxarı tip 1 diabet xəstələrinə diaqnoz qoyulduqdan sonrakı ilk 5 il ərzində göz müayinəsi tövsiyə edilir.
Şikayət olmasa belə diabetli xəstələrin ildə bir dəfə göz müayinəsi apardırması vacibdir. Diabetik retinopati aşkar edilənlərdə və ya hamiləlik kimi xüsusi hallarda müayinə tezliyi artırılmalıdır.
Dünya miqyasında hər 100 diabet xəstəsindən 2-si kor olma riski ilə üzləşir. Bu nisbət inkişaf etməkdə olan ölkələrdə daha da yüksəkdir. Dünya miqyasında təxminən 120 milyon diabet xəstəsi var və 2,5 milyon insan diabet səbəbindən görmə qabiliyyətini itirib.
Diabetik retinopati müalicəsindəki əsas məqsəd gözdə yeni damarların əmələ gəlməsini maneə törədərək xəstənin gələcəkdə tamamilə görmə itkisi yaşamasının qarşısını almaqdır.
Hər xəstəlikdə olduğu kimi erkən diaqnoz və müalicəyə vaxtında başlamaq diabetik retinopatini başlanğıc mərhələsində dayandırmaqda böyük əhəmiyyət daşıyır.
Diabetik retinopati erkən mərhələlərdə adətən heç bir əlamət vermir. Hətta inkişaf etmiş mərhələdə bəzi şəxslər görmə itkisini yavaş gedişatda yaşadığından fərq edilməyə bilər.
Lakin şikayətlər zamanla başlayır və xəstələr adətən görmə bulanıqlığı, qəfil görmə itkisi və ya göz önündə uçuşan nöqtələr kimi şikayətlərlə həkimə müraciət edir.
Diabetik retinopatidə damar pozğunluqlarını tamamilə sağaldan dərman müalicəsi hələlik mümkün deyil. Lakin gözün arxasındakı retina təbəqəsində kəskin görməni təmin edən makula (sarı nöqtə) bölgəsində maye yığılması olduqda damar sızıntısını və maye yığılmasını azaltmaq məqsədi ilə diabetik retinopati lazer müalicəsi tətbiq edilir.
Proliferativ diabetik retinopatinin inkişaf etmiş mərhələlərində göz boşluğuna qanaxma olduqda və qan öz-özünə təmizlənmədikdə və ya retina üzərində bağ toxuması inkişaf edib dartılmalara səbəb olduqda vitrektomiya əməliyyatı tətbiq edərək bu toxumalar təmizlənir.
Şəkərli diabet xəstəliyində gözdə ödem əmələ gəlməsi, diabetik retinopatidən qorunmaq və ya xəstəliyin irəliləməsini yavaşlatmaq üçün xəstələrin həyat tərzində bəzi dəyişikliklər etməsi lazım ola bilər. İlk növbədə qan şəkərini nəzarətdə saxlamaq çox vacibdir. İdeal olaraq qan şəkəri səviyyəsinin yeməklərdən əvvəl 90-130 mq/dL, yeməklərdən sonra isə 180 mq/dL-dən aşağı olmasına diqqət edilməlidir.
Bundan əlavə şəxsin sağlam qidalanması və çəkisini nəzarətdə saxlaması vacibdir. Bunun yanında xəstənin siqaret çəkmə vərdişi varsa buraxması da son dərəcə vacibdir. Sigareti buraxmaq qan damarlarını qoruyur və komplikasiya riskini azaldır. Alkoqol istehlakını da məhdudlaşdırmaq sağlamlıq üçün faydalı olacaq.
Səhifənin məzmunu yalnız məlumat məqsədi daşıyır. Diaqnoz və müalicə üçün mütləq həkiminizlə məsləhətləşin.
Endokrinoloq Dr. Günel Rəcəbova endokrinoloji xəstəliklərin müasir üsullarla müayinə və müalicəsini həyata keçirir.